Ana Sayfa » Atatürk Kitaplığı » Nutuk (Osmanlıca) : 04
1) Kat'iyyen muhaceret etmemek.
2) Derhal ilmî, iktisadî, dinî teşkilât yapmak.
3) Tecavüze maruz kalacak vilâyatı ÅŸarkîyenin herhangi bir bucağını müÂdafaada birleÅŸmek.
Vilâyatı Åžarkîye Müdafaai Hukuku Millîye Cemiyeti'nin İstanbul'daki merkezi idaresinin medenî ve ilmî vesaitle temini maksat edilebileceÄŸi hakkında fazla nikbin olduÄŸu anlaşılıyor. Filhakika bu yolda sarfı mesaiden geri durmuyor. Vilâyatı ÅŸarkîyede Müslüman anasırın hukukunu müdafaa için Le Pays 1)) namında Fransızca bir gazete neÅŸrediyor. Hadisat gazetesinin imtiyazını deruhde ediyor. Bir taraftan da İstanbul'daki Düveli Mütelife 2) mümesillerine ve İtilâf Devletleri baÅŸvekillerine muhtıra veriyor. Avrupaya bir heyet izamına teÅŸebÂbüs ediyor (Vesika 7).
Bu izahattan sühuletle anlaşılacağını zannederim ki, Vilâyatı Åžarkîye MüdaÂfaai Hukuku Millîye Cemiyeti'ni vücuda getiren mühim sebep ve endiÅŸe, vilâyatı ÅŸarkîyenin Ermenistan'a verilmesi ihtimali oluyor. Bu ihtimalin tahakkuku da, ÅŸark vilâyetleri nüfusunda Ermenilerin haizi ekseriyet gösterilmesine ve tarihi hukuk noktai nazarından mukaddem telâkki ettirilmesine çalışanların, ilmî ve tarihî vesaikle cihan efkârı umumîyesini iÄŸfale muvaffakıyetinde ve bir de Müslüman ahalinin Ermenileri katliam eder vahÅŸiler olduÄŸu iftirasının hakikat ÅŸeklinde kabulü halinde olabileceÄŸi faraziyesi hâkim oluyor. Binaenaleyh cemiyet, ayni esbap ve vesaitle mücehhez olarak hukuku millîye ve tarihîyeyi müdafaaya çalışıyor.
Karadenize sahil olan mıntıkalarda da, bir Rum Pontus hükûmeti vücuda getirileceği korkusu vardı. İslâm ahaliyi, Rumların boyunduruğu altında bırakmayıp, hakkı beka ve mevcudiyetlerini muhafaza gayesi ile Trabzonda da bazı zevat ayrıca bir cemiyet teşkil eylemişlerdi.
Merkezi İstanbul'da olan Trabzon ve Havalisi Ademi Merkeziyet Cemiyetinin maksat ve hedefi siyasîsi, isminden müsteban olmaktadır. Herhalde merkezden ayrılmak gayesini takip ediyor.
« 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 ... 60 »