1) Kat'iyyen muhaceret etmemek.
2) Derhal ilmî, iktisadî, dinî teşkilât yapmak.
3) Tecavüze maruz kalacak vilâyatı şarkîyenin herhangi bir bucağını mü­dafaada birleşmek.
Vilâyatı Åžarkîye Müdafaai Hukuku Millîye Cemiyeti'nin Ä°stanbul'daki merkezi idaresinin medenî ve ilmî vesaitle temini maksat edilebileceÄŸi hakkında fazla nikbin olduÄŸu anlaşılıyor. Filhakika bu yolda sarfı mesaiden geri durmuyor. Vilâyatı ÅŸarkîyede Müslüman anasırın hukukunu müdafaa için Le Pays ¹⁾) namında Fransızca bir gazete neÅŸrediyor. Hadisat gazetesinin imtiyazını deruhde ediyor. Bir taraftan da Ä°stanbul'daki Düveli Mütelife ²⁾ mümesillerine ve Ä°tilâf Devletleri baÅŸvekillerine muhtıra veriyor. Avrupaya bir heyet izamına teÅŸeb­büs ediyor (Vesika 7).
Bu izahattan sühuletle anlaşılacağını zannederim ki, Vilâyatı Şarkîye Müda­faai Hukuku Millîye Cemiyeti'ni vücuda getiren mühim sebep ve endişe, vilâyatı şarkîyenin Ermenistan'a verilmesi ihtimali oluyor. Bu ihtimalin tahakkuku da, şark vilâyetleri nüfusunda Ermenilerin haizi ekseriyet gösterilmesine ve tarihi hukuk noktai nazarından mukaddem telâkki ettirilmesine çalışanların, ilmî ve tarihî vesaikle cihan efkârı umumîyesini iğfale muvaffakıyetinde ve bir de Müslüman ahalinin Ermenileri katliam eder vahşiler olduğu iftirasının hakikat şeklinde kabulü halinde olabileceği faraziyesi hâkim oluyor. Binaenaleyh cemiyet, ayni esbap ve vesaitle mücehhez olarak hukuku millîye ve tarihîyeyi müdafaaya çalışıyor.
Karadenize sahil olan mıntıkalarda da, bir Rum Pontus hükûmeti vücuda getirileceği korkusu vardı. İslâm ahaliyi, Rumların boyunduruğu altında bırakmayıp, hakkı beka ve mevcudiyetlerini muhafaza gayesi ile Trabzonda da bazı zevat ayrıca bir cemiyet teşkil eylemişlerdi.
Merkezi İstanbul'da olan Trabzon ve Havalisi Ademi Merkeziyet Cemiyetinin maksat ve hedefi siyasîsi, isminden müsteban olmaktadır. Herhalde merkezden ayrılmak gayesini takip ediyor.
«   01   02   03   04   05   06   07   08   09   10   11   12   13   14   ...    60   »