Yaşayışı ne kadar sade, ne kadar gösterişsiz idi ise, yaptığı iş o kadar muhteşem olurdu. O kadar da yeryüzünden son geçişi muazzam oldu:
Çünkü her yaptığının ilgisi, bütün dünya ile idi; o çapta işlerle güreşirdi; o ölçüde, işler başardı. İşte son ayrılışı da o ölçüde oldu.
Çanakkale'yi korudu; dünyanın en büyük donanmaları, onun önünde yüz geri ettiler… Ve onun ardında dünyanın en kalabalık ordusu, çarlığı ile birlikte göçtü gitti. Bu, İstanbul'da kendi devletini ayakta tuttu!
Cihan savaşı yenilgimizle bitmişti! Ordusuz, donanmasız, düzensiz, birliksiz, yardımsız düşmüştük; bölüşülüyorduk. Üstelik yeni bir saldırgan ordu, Çanakkale'den yüz geri etmiş büyük donanmanın desteklemesi ile İzmir üzerine baskı ettirilmişti! Önleyicisi kalmamış bu yeni türeme orduya karşı, hemen o günler, çarık çürük bir gemiden bir avuç insanlık karargâhı ile Samsun'a O çıktı: Topsuz tüfeksiz, çaresiz, Pontus çeteli Samsun'a!
O tek adam, giderek bir ordu oldu… Milletinin buyruğu ile o ordunun başı oldu. Dumlupınar'dan bir vuruşta, düşmanın ordusunu zerrelerine dek yok etti. İzmir'i geri aldı. Londra'da bir kabine devirdi; Atina'da bir taç yıktı, İstanbul'da bir taht!
Böylece milletini yenilgiden kurtardı, devletini yeniden kurdu. Egemenlikte eşitliğini dünyaya tanıttı.
Dünya onu kendine düşman sanıyordu. O, dünyayı kendine dost etti! Dünya onu kavgacı sanıyordu. O dünyaya barış yolu gösterdi. İlkin o dedi: “Yurtta sulh, cihanda sulh”.. Düşmanların elinden söküp alarak asrımızda ilkin o gerçekleştirdi: Bağımsız devlet ve sınıfsız halk kavramını!
O, kurtarış ve kuruş işine giriştiği gün O'na haydut çete başısı adını takmış olanlar, sonradan O'nun büyüklüğünü anladılar; Çankaya'da. O'nun huzuruna O'nu öven kitaplar getirdiler; vakti ile yanlışlığa düşürülmüş olduklarından pişmanlık duyduklarını bildirmiş oldular…
Dünyanın yanlışlarını düzeltti: Batı emperyalizminin düşmanlığına karşı koydu; üç yüz yıllık düşman Kuzey'i dost edindi! Batı'ya kudretini gösterdi, onunla barış oldu.
Kuzey'i saldırganlığa bırakmadı, barışık tuttu!
Boğazları açmışlar, askersizleştirmişlerdi… Uluslararası anlaşma yolu buldu: antlaştı; Boğazlarda egemenliğimizi yeniden kurdu, oraları, o bölgeyi gene askerleştirdi!
Yolunu buldu, güneydeki pürüzleri giderdi: Hatay'ı geri aldı. İşe başlarken kurduğu Milli Ant'ı, gözlerini yummadan, hiçbir devleti kırmadan gerçekleştirdi: Dört yönünden sınırı bayındır, dostluğu sağlanmış yeni bir Türk yurdu dineltti. Onun temiz düşüncesini, ileriliğini, büyüklüğünü âleme tanıttı!
.
Gerdunesinin (dünyasının) etrafındaki topluluk işte bu eserinin belgesi idi:
Birbirleri ile bağdaşamayacak ideolojiler güden, kimi demokrasiye, kimi faşizme, kimi nazizme, kimi komünizme bağlı olan Avrupa devletleri ordularının selam kıtaları; İran ordusunun selam kıtası, otağının önünden bir bir kendi usullerinde adım atışlarla ve silah tutuşlarla geçerler ve sırma giyimli, nişan kuşalı murahhasları ile elçileri O'nun arabasının arkasında yürürlerken bir tek düşüncede tam ve yekpare bir
«   01   02   03   04   05   06   07   08   09   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   ...    40   »