İngiliz centilmeninden farksızdı ve Kamil Paşa'yla birlikte kesinkes İngiltere'ye dayanan bir politikadan yanaydı.
Ne var ki İngiltere'nin dostları umutlarında hayal kırıklığına uğradılar. Londra'da kesin şekli verilen barış, Türkiye'den başkentin kuzeyindeki küçük bir arazi parçasının dışında, Çanakkale Boğazı'nın önünde bulunan adalara kadar bütünüyle Balkanlardan ve Trakya'dan çekilmesini istiyordu. Avrupa yakasında Türklere sadece İstanbul kenti ile Boğaz'ı çevreleyen topraklar bırakılıyordu.
Sorumluluktan sıyrılmak için -parlamento feshedilmiş bulunuyordu- Kamil Paşa, devlet adamlarından ve paşalardan oluşan bir meclisi, eski tarzda bir “divan”ı, barış koşulları üzerinde karara varmak üzere toplantıya çağırdı. Ancak bir sonuca ulaşılması hiç de kolay değildi ve görüşmeler uzayıp gidiyordu. Fakat ivedi davranılması da zorunlu görünmekteydi, çünkü İttihatçılara karşı olanların korkulu rüyası Enver Bey, dönüşünde Mısır'da Hıdiv tarafından izzet ve ikramla ağırlandıktan sonra başkente çıkagelmişti. Söylendiğine göre Kamil Paşa, Balkanlar'da üst üste kazanılmış zafer haberleriyle onu Trablus’ta tutmuştu. Enver, 18 Ocak 1913'de İstanbul'a geldi. İttihatçılar Komitesi derhal gizli toplantılar yaptı.
23 Ocak'ta “divan” barış önerisinin kabulünde görüş birliğine vardı. Bu barışta Osmanlılık ruhunu en çok inciten nokta, Edirne'den de çekilmenin kabul edilmiş olmasıydı. Şimdi iş sadece Londra'ya gönderilecek cevabın kaleme alınmasına kalmıştı. Bu konuda görüşme yapılırken, dışarda gürültüler ve giderek büyüyen patırtılar duyuldu. Harbiye Nazırı Nazım Paşa yerinden kalkıp, ne olduğunu görmek için dışarı çıktı. Karşısında Enver'i buldu; kendisine sadık iki yüz kişiyle Babıâli'nin dış salonunu işgal etmişti. Bu sırada sadrazamın yaverleri daha fazla ilerlemelerini önlemeye uğraşıyorlardı. Nazım Paşa, ağzında sigarası, içeri girmek isteyenlerin önüne dikilerek, yarı latife yollu “Bu şamata da ne oluyor, çocuklar?” diye bağırdı. “Toplantıyı rahatsız ettiğinizin farkında değil misiniz?”
Aynı anda birkaç el ateş edildi ve Nazım Paşa elini göğsüne bastırarak yere yuvarlandı. Son sözleri “Beni vurdunuz, köpekler!” oldu. Olayın gerçekten böyle cereyan edip etmediği hiçbir zaman tam olarak anlaşılmamıştır. Hükümet darbesine katılanlar, harbiye nazırının bir serseri kurşunun kurbanı olduğunu söylemektedirler.
Bu genel heyecan ortasında Enver, iki elinde de birer tabanca olduğu halde, bir sandalyenin üstüne çıktı, silahına davranacak olanı vurmakla tehdit etti.
Enver'in 18 Brumaire'i böyle oldu (*). Tıpkı Napolyon gibi, o da Mısır'dan dönünce hükümeti dağıttı ve kendisini ülkenin tüm umutlarının üzerinde toplandığı adam durumuna getirdi. Ancak Napolyon gibi birinci konsül olmak konusunda duraksadı ve kurnaz davranıp Mahmut Şevket Paşa'yı ön plana çıkardı. Fakat onun artık dillere destan olan şansı, çok geçmeden doruğa giden yolu da kendisine açacaktı.
Mahmut Şevket Paşa sonunda devletin en yüksek yöneticisi olarak Babıâli'ye gelip makamına oturdu, oysa cesurca bir karar verebilmiş olsaydı aynı makama dört yıl önce de oturabilirdi. Onun atanması konusunda padişah özellikle ısrar etti: V. Mehmet isteğinin kabul edilmesinde, ilk ve son defa, ağırlığını ortaya koymayı denemişti. Ne var ki Mahmut Şevket Paşa'nın sadrazamlığıyla birlikte, İttihatçılar Komitesi, Enver'in başarısı sayesinde, yeniden ve eskisinden daha güçlü şekilde iktidara ulaşmış, kulislerin arkasındaki yerini tekrar almıştı. Kimlerden kurulu olduğunu kimsenin bilmediği bu gizli, korkunç konsorsiyum, eskiden olduğu gibi saklandığı yerden bütün ipleri oynatıyordu.
Bazı tarihçiler 23 Ocak darbesinin birkaç saat erken yapıldığını belirtirler. Komitenin sahneye koyuş direktifine göre baskının, Londra'ya kesin cevabın verilmesinden ve böylece barışın şeklen yapılmış olmasından sonra düzenlenmesi gerekiyordu. Bu şekilde böyle bir barışın bütün utancını ve ağır yenilginin suçunu siyasal hasımlarına yüklemeyi amaçlamışlardı. Ne olursa olsun, şimdi İttihatçılar, ülke
«   01   ...    03   04   05   06   07   08   09   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23   ...    33   »