Çanakkale savaşlarındaki başarıları hakkında, kusursuz bir dille, çok övücü şeyler söyledi. Bu sefer gözünü alabildiğine açık tutuyor ve karşısındakini merakla inceleyen bakışlarla süzüyordu.
Bu yolculuk günlerinde yaptıkları uzun görüşmeler sırasında birbirlerine yakınlaşmak çabası gösteriyorlardı. Vahdettin hiç kuşkusuz, generalin üçler ve onların yandaşları karşısında yer almış bulunduğunu biliyordu; ayrıca Enver'den ve onun alabildiğine Almanya'ya bağlanmasından hoşlanmayan subay kitlesinin giderek çoğaldığının, bunların umutlarını Anafartalar kahramanına bağladıklarının farkındaydı; kendisi de gelecekteki hükümet için ve komiteyle yapılması olası mücadeleyi kazanmak için güvenilir destek olarak yine onu düşünüyordu. Mustafa Kemal, kendi görüşüne göre ülkenin içinde bulunduğu felaketli durum hakkında veliahdı aydınlatmak, onu politikada yapmayı düşündüğü radikal yön değiştirme için kendi safına çekmek ve yakın bir geleceğin hükümdarını kendi istediği doğrultuda yönlendirmek yollarını aradı. Daha sonraları birbirlerinin amansız düşmanı olacak bu iki insanın, birbirlerini ilk kez yakından tanıdıkları sırada iyi anlaştıkları araştırılıyor. Nitekim Mustafa Kemal o günlerde sıkı fıkı olduğu Naci Paşaya şunları söylüyor: “Bu adamla, kendisinin gözünü açmak, sürekli yakınında bulunup sadakatle desteklemek koşuluyla çok şeyler yapılabilir.”
Alman genel karargâhını ziyaretleri, büyük bahar taarruzuna hazırlık yapıldığı zamana rastladı. Türkiye veliahdına, Almanya için olsun, müttefikleri için olsun, her şeyin yolunda gittiğine ve pek yakında başarılı şekilde kesin sonuca ulaşılacağına ilişkin güvence verildi. Mustafa Kemal bu genel, fakat besbelli Alman kanısına uygun açıklamaları yeterli bulmadı. Peşin inançlarla hareket etmeyen bir insan olduğundan, plânlanmış taarruzla bundan beklenen sonuç konusunda tam bir bilgi elde etmek istiyordu.
Türklere batı cephesindeki durumu anlatılırken, fırsattan yararlanarak doğrudan doğruya General Ludendorff'a bir soru yöneltti: “En elverişli durumda, tasarlanan taarruzun hangi hatta ulaşabileceği düşünülüyor?”
Sorumlu komutan elbette ki plânlanmış askeri harekâtın haritalarını açıklayamazdı, açıklamaya da yetkili değildi. Böyle şeyleri bilmesi gereken Türk generaline hayretle baktı ve kısa bir süre düşündükten sonra “Biz” dedi, “Kendimize göre kesinlikle belirlediğimiz noktaya karşı bir taarruz yapıyoruz. Bundan sonrasını olayların gelişmesi gösterecektir.”
Kuşkusuz kaçamak bir cevaptı bu, fakat gerçek bir özü de içermekteydi. Görgülü bir subay olarak Türk generalinin bir taarruzda “belirli bir hatta” erişmenin değil, aksine düşmanı kesin sonuç alınacak yerde yenilgiye uğratmanın amaçlandığını bilmesi gerekirdi. Bu başarılırsa, o zaman daha sonraki harekât, ortaya çıkan yeni duruma göre düzenlenir. Fakat Mustafa Kemal önyargılarının etkisinde kalarak, bu cevabı tümüyle yanlış ve acemice söylenmiş bir söz gibi yorumlamıştır, bunu kendi yazdıklarından çıkarıyoruz: “General Ludendorff'un silahlı kuvvetlerin yazgısını Tanrısal takdire bırakıyor görünmesi, bende, Enver'in yaptığımız fedakârlıkların Almanya'nın yardımı sonunda parlak bir başarıyla taçlanacağı yolundaki düşüncesinin, çılgınca bir kuruntu olduğuna ilişkin kanıyı daha da güçlendirmişti.”
İşin aslını araştırma çabası bizzat başkomutanın nezdinde de bir sonuç vermedi. Akşam yemeğinden sonra uzun bir sohbet sırasında, benzeri bir soruyu General von Hindenburg'a yöneltti: “Sayın Mareşal, büyük bir taarruza girişmeyi tasarlıyorsunuz, ancak bana öyle geliyor ki, buna pek fazla bel bağlamış da değilsiniz. Bana, yalnızca bana, şunu söylemek lütfunda bulunur musunuz: Bu taarruzda biraz iyimser bir tahminle hangi hedefe, hangi stratejik noktaya varmayı umuyorsunuz?”
“Bu büyük askerin bana ayrıntılı bilgi vermesini bekleyemezdim” diye anlatmasını sürdürüyor Mustafa Kemal. “Herhalde benim sorum karamsar bir ruh halinin ürünüydü, belki de imparatorluk sofrasında içtiğimiz nefis şampanyalar bana böyle bir şey sormak cüretini vermişti.
«   01   ...    19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33   »