Arap Suriye ve Türk Kilikya veriliyor, karşılığında İngiltere de geri kalan bütün Arap topraklarını, Musul petrol bölgeleriyle birlikte alıyordu.
Bu uzlaşma üzerine İngilizler, Kilikya'da o güne kadar işgal altında tuttukları yerleri boşalttılar; yerlerini Fransız birlikleri aldı. İngiltere-İstanbul ile boğazlar dışında- Türkiye'nin diğer kesimleriyle artık doğrudan ilgilenmediği için, Anadolu'daki işgal birliklerini de geri çekmeye başladı ve iç kesimde yalnız demiryollarının gözetimi amacıyla kontrol subayları bıraktı.
Fransızların bu geniş bölgeyi tam anlamıyla işgal etmeye yetecek kadar kuvveti yoktu. Yardımcı olarak Ermenilerden yararlandılar ve bir Ermeni lejyonu kurdular. Anadolu'dan kovulmuş Ermenilerden binlercesi, Suriye'den geri dönüp, yıllardan beri Türklerin elinde bulunan eski evlerine ve mallarına yeniden sahip oldular. İngiliz işgali altında o güne kadar sakin duran Kilikya'yı birden bir direniş alevi sarıverdi.
Mustafa Kemal, İtilâf devletlerine karşı tehditkâr bir dil kullandığı bir bildiri yayınladı. Bu yeni işgal bütünüyle kesin bir karakter arz ediyordu ve mütareke antlaşmasına aykırıydı. Bundan doğacak sonuçların sorumluluğu tümüyle müttefiklere ait olacaktı.
Mustafa Kemal Fransa'nın güçsüzlüğünü biliyordu, onun için de ilk darbeyi indirmekte duraksamadı. Kilikya'ya düzenli Türk birlikleri girdi ve halkın da desteğiyle Fransız işgal kuvvetlerine karşı saldırıya geçti. Artık bu, İzmir'deki gibi çete harekâtı değildi, düpedüz savaştı.
Paris'tekiler şaşkınlıktan donup kalmışlardı. Bu çılgın general büyük devletlerden birine açıkça kafa tutmaya mı yelteniyordu? Hem de bunu müttefikler arasında tam bir görüş birliği olduğu ilân edildikten hemen sonra yapıyordu. Bunu o adamın da, ülkesinin de burnundan fitil fitil getireceklerdi.

Batı Küçük Asya'yı kuzeyden güneşe kesen büyük demiryolundan, Eskişehir kentinde bir ikinci kat doğuya, Anadolu'nun içlerine doğru ayrılır. Akdeniz ikliminin selvilerle, fıstık çamlarıyla yüze gülen canlı kırları, yeşilliklerin içine gömülü köyler, mor salkımlar ve asmalarla kuşalı, düz damlı, beyaz evler gerilerde kalmıştır. Çıplak tepeler uzanır önünüzde, birbirleriyle kucaklaşıp ufuklar boyunca dalgalanıp duran kıraç tepeler. Hepsi birbirine benzeyen düzlüklerden zaman zaman, kapkara volkanik kayalar ansızın, denizlerin enginliğinde karanlık buzdağları gibi göze çarparak, bulutsuz gökyüzüne doğru sipsivri yükseliverir; çorak toprak yer yer çatlamıştır, kızıl kahverengidir; taşların, çakılların arasında tutam tutam yaban otlar, sıska dikenli çalılar boy atmaya çabalar. Rüzgâr esti mi, toz sütunları yükselip ortalığı süpürür durur; hele sık sık kopan fırtınalardan biri başlamaya görsün, gökyüzü hemen kırmızımsı bir tozla kararıverir. Orda burada yamaçlarda yünlü yumaklardan kümeler göze çarpar: Kar beyazı, ipek parlaklığında postlarıyla o küçük, nazlı keçilerden bir sürüdür bu; çevrelerinde boyunlarına kurt saldırısına karşı sivri çivilerle donatılmış tasmalar takılı, sarı tüylü, iri Anadolu köpekleri nöbet tutmaktadır. Ancak derin vadilerde yorgun akan bir derecik görülebilir, kenarında tek tük akasyalara rastlanır, toprak biraz yeşillenir gibi olur ve sağda solda çavdar tarlaları uzanır; yere yapışmış gibi basık, boz renkli, kerpiç evleriyle köyler çıkar karşınıza; düz damları ve dört köşe yapılarıyla gelişigüzel yan yana konmuş sigara kutularını andırırlar.
Derken bu bitmeyecekmiş gibi tekdüze uzanan bozkır, birden dağ kıvrımlarına doğru yükselir. Bu kıvrımların dik yükselen yamaçları önünde, bir ırmağın çamurlu yatağı yayılır; Sakarya'dır bu, Doğu ile Batı arasında alınyazısını belirleyen son savaş burada yapılacaktır. Buradan sıkı yürüyüşle iki günlük yolda, yerden birden yükselen bir çift tepeye yaslanmış bir kent, İç Anadolu bozkırının kenti vardır: Ankara.
«   01   ...    18   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34   35   36   37   38   ...    56   »