Ana Sayfa » Cumhuriyet Gazetesi Cuma Kitapları » Çankaya – I : 59
- Çok doğru buyuruyorsunuz. Ama İstanbul halkını doyurmak için alınması gereken tedbirler zat-ı şahanenizi bütün memleketi kurtarmak için alınması gereken lüzumlu ve acele tedbirlere başvurmaktan alıkoyamaz. Bildirmeğe mecburum ki yeni padişahın ilk hareketi kuvvetin sahibi olmak olmalıdır.
Biraz tedbirsizce konuşmuştum. Verdiği cevaba şu sözler de karıştı:
- Ben Talât ve Enver Paşa hazretleri ile görüştüm.
Bunu söyleyen adam, daha birkaç ay önce Talât ve Enver paşalardan tiksindiğini söyleyen ve bunların memleketi yıkılmaktan başka sonuca götürmesi imkânsız hareketlerini tenkit eden Vahidüddin idi. Benim Vahidüddin karşısında vicdan görevim sona ermişti. Ayağa kalktım, izin istedim. Gözlerini kapadı ve hiçbir kelime söylemeden elini uzattı.“
Harbin Sonu
Vakitsiz kimseyi ürkütmek istemeyen Mustafa Kemal, ordu komutanı olduğundan, her cuma günü selâmlık töreninde bulunmakta idi. Bir defasında Naci Paşa geldi. Padişahın kendisini özel olarak görmek istediğini söyledi. Yanında iki Alman generali vardı. Mustafa Kemal'le yalnız kalmak istemiyordu. Gitti. Padişah:
- Sizi Suriye'ye kumandan tayin ettim. Oradaki durum ciddileşmiş. Gitmeniz lâzımdır. Sizden istediğim şudur: O tarafları düşman eline geçirtmeyiniz. Hemen hareket etmelisiniz.
Sonra Alman generaline bakarak:
- Bu kumandan dediklerimi yapabilir, dedi.
Sadece izin alıp salona döndüm. Enver Paşa'nın güler yüzü karşıma çıktı:
- Azizim, hiç olmazsa biraz esaslı tedbirler üzerinde konuşalım. Benim bildiğime ve anladığıma göre artık Suriye'de ordu, kuvvet, durum, hepsi sözden ibarettir. Beni oraya göndermekle öç alıyorsunuz. Sonra usul dışında bana bizzat padişaha emir verdirdiniz.
Enver Paşa gülüyordu.
***
İkinci defa yedinci ordu komutanı olarak Nablus’taki karargâhındadır. İlk işi çok yorucu dolaşmalarla cepheyi görmek ve durumu incelemek olmuştur. Şu kanıya varmıştır ki her şey bitmiştir. Yakın felâketi önlemek için esaslı tedbir bulmak güçtür. Yüzlerce kilometre uzunluğunda bir cephe üzerinde üç ordu vardır. Adları ordu… Zayıf, dağınık birtakım kuvvetler… Daha İstanbul'dan ayrılmazdan önce düşündüğü, şekiller içinden çıkmak, gerçekler içine girmekti. Yani bütün kuvvetlerle ufak da olsa değeri olan tek bir ordu kurulmalı idi. Gene daha önce bu tek kuvvetin kendi emrine verilmesi lâzım geldiğini bildirmişti. Teklifini ciddîye aldıramadı.
Karlsbad'dan tam iyileşmiş olarak dönmüş değildi. Çektiği üzüntüler ve cephe dolaşmaları yorgunluğu ile tekrar rahatsız olmuştu. İstanbul'dan çıkalı on beş gün olmamıştı. Yatağında idi. Bir gün kurmay başkanı o günün raporlarını okudu. Basit raporlar, her zamanki gibi… Şimdi kendisini dinleyelim: “Yalnız raporlar içinde bir nokta dikkatimi çekti. Bu bir İngiliz esirinin söyledikleri idi. Sezdim ki bir veya iki gün sonra İngilizler bütün cephe üzerinde saldırıya geçeceklerdir. 'Biraz sonra Kurmay Heyetini toplu olarak görmek isterim' dedim. Yataktan kalktım. Giyindim. Çalışma odasına giderek bir emir yazdım. Bu emire, düşman 19 Eylül günü umumî saldırı savaşına geçecektir, diye başlıyor ve buna karşı alınacak tedbirleri sıralıyordum. Emri bilgi edinmesi için grup kumandanı Liman von Sanders Paşa'ya da gönderdim. Çok saydığım bu zat benim raporlardan çıkardığım sonucu uzak görmüş ve gülmüş.
« 01 ... 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 »