Ana Sayfa » Cumhuriyet Gazetesi Cuma Kitapları » Çankaya – II : 35


ÇANKAYA - II

FALİH RIFKI ATAY


Sofrada çatal ve tabak tıkırtılarından başka ses yok. Üçümüz de susuyoruz. İçimden gelen suallere kendi kendime içimden cevap vermeğe çalışıyordum. Her hâlde benimle konuşacak bazı şeyleri olmalı idi. Belki de çok önemli meseleler vardır, sofradan sonraya saklıyordur, diyordum. Yemeğin sonuna yaklaşmıştık. Sadrazam Paşa kısa bir cümlesi ile beni vehimlerimden kurtardı. Cevat Paşa'ya ve bana bakarak:
- Yemekten sonra biraz görüşelim, dedi.
- Emir buyurursunuz!
Ortasında genişçe bir masa bulunan çok dar, fakat boş bir salon. Daha ayakta iken sadrazam dedi ki: 'Bir pafta getirsek de müfettiş paşa onun üzerinde izahat verse…' Kipert'in atlası geldi, Anadolu paftasını bulduk. Sadrazam Paşa'ya baktım, 'Ne cihetlerden izahat emir buyurulur' dedim. 'Meselâ' dedi, 'Samsun ve havalisinde ne yapacaksınız?' Kelimeler âdeta ağzımdan dökülmeye başladı: 'Efendim' dedim, 'İngiliz raporlarına göre Samsun ve havalisinde bazı karışıklıklar varmış… Biraz mübalağalıdır, zannediyorum. Ne de olsa bunlar basit şeyler… Yerinde yapacağımız tetkikat ile hallederiz. Şimdiden isabetli bir şey söylememekten korkarım.' Cevat Paşa'ya döndü: 'Siz ne dersiniz?' Cevat Paşa pek tabiî bir tavırla: 'Öyledir efendim, bu gibi işler yerinde hallolunur.' Kanaat getirmemiş görülen sadrazamın kafasında daha büyük bir endişe, sual şekli arıyordu. Derken biraz heyecanlı bir sesle sordu: 'Pekâla, siz bana harita üzerinde nerelere kadar kumanda edeceksiniz, gösterir misiniz?' Vesveseye düştüğü noktayı hemen anlamıştım: 'Efendim henüz ben de pek iyi bilmiyorum, belki… Takriben… (Kipert'in küçük haritasına elimi koyarak) ihtimal şu kadar ufak bir parça…' diye bazı vilâyetleri gösterdim ve manalı bir tarzda Cevat Paşa'nın yüzüne baktım. Ben haritadan elimi kaldırırken o da ilâve etti: 'Efendim' dedi, 'Paşa tabiî o bölgedeki kuvvete kumanda edecek… Zaten nerede ne kadar kuvvet kaldı ki…' Sözünü tamamlarken, vaziyetin hiç de önemli olmadığını anlatmak istermiş gibi, masadan uzaklaşır gibi oldu. İçimden Cevat Paşa'ya teşekkür ediyordum. Her birimiz birer koltuğa çekildik ve kahvelerimizi içmeye başladık. Damat Paşa ferahlamış gibi idi: 'Ne vakit hareket edeceksiniz?' 'Ne vakit emir buyurulursa… Ben hazırım, arzu ederseniz yarın veya öbür gün…' 'Zat-ı şahaneyi ziyaret ettiniz mi?' 'Hayır efendim' 'Ziyaret etmeden mi gideceksiniz?' 'İrade buyurulmadı…' 'Ben iradei seniyeyi tebliğ ediyorum, yarın kendilerini ziyaret ediniz.' 'Peki efendim.'
Başka ziyaretlerde de bulunmak lâzımdı. Harbiye Nazırını, Sadrazamı, Dahiliye Nazırını aradım. Hiçbiri makamında yoktu. İçtima hâlinde imişler. En kestirmesi Bab-ı âli'ye gidip kendilerine haber vermekti. Beni sadaret bekleme salonuna aldılar. Benim geldiğimi duyan bazı nazırların da heyecanlı heyecanlı salona geldiklerini görerek, biraz şaşırdım. Mehmet Ali Bey beni meraktan kurtardı: 'Allah Allah ne küstahlık… İşittiniz mi efendim, Yunanlılar İzmir'e çıkıyor…' Bu sözleri Bahriye Nazırı teyit etti: 'Ya…' dedim, 'bu da mı oldu?' 'Evet…' Ben memleketin başına neler geleceğini tahmin etmemiş değildim, fakat kimseye anlatamamıştım. Nazırların telâşı karşısında ağlamak mı, gülmek mi lâzımdı? Kendimi tutuyordum. Fakat bu emrivaki karşısında ben 'Allah Allah…' demekten başka bir şey düşünemeyen bu nazırlara ibretle bakıyordum. İtidalden ayrılmamaya pek dikkat ederek: 'Ne yapmayı tasavvur ediyorsunuz?' diye sordum. 'Protesto edeceğiz!' cevabını verdiler. 'Bu lâzımdır, doğrudur. Ancak böyle bir protesto ile Yunanlıların İzmir'den geri çekileceklerine veya İngilizlerin onları geri çekeceklerine ihtimal veriyor musunuz?' Yüzüme baktılar: 'Fakat başka ne yapabiliriz?' 'Belki daha kat'î tedbirler düşünülebilir.' 'Meselâ… ne gibi?' O zaman bir ses, eğer yanlış hatırımda kalmamışsa, Mehmet Ali Bey'in sesi cevap verdi: 'Öyle hareketlere kalkarsak bize ne yaparlar, bilir misiniz?' Tabiî: 'Kalkar benim yanıma gelirsiniz!' diyemezdim. Avni Paşa'nın elini tuttum: 'Bizi Anadolu'ya götürecek vapur hazırdır, değil mi?' 'Çoktan tertip etmiştim. Bandırma vapuru emrinizdedir.' 'Doğrudan doğruya vapur kaptanına emir verebilir miyim?' 'Hay hay…' dedi. Yaverime seslendim, 'Paşa hazretlerinin bir emirleri var, not ediniz.' Yaverim kurşun kalemi ile Bandırma kaptanına bir emir yazdı, imza edilmek üzere Avni Paşa'ya uzattı.
«   01   ...    25   26   27   28   29   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40   41   42   43   44   45   ...    71   »