eser yoktu. Ne bir hisse senedi, ne de devlet tahvili vardı. Bir çekmecede yedi yüz otuz frank değerinde bozuk para bulundu. Buldukları bir defterdeki karmaşık hesapları ve banker mektuplarını inceledikten sonra gerçeği öğrenen mirasçıların yüzü sapsarı oldu: Yaşlı adamın büyük istatistik çalışmasının altında gizli bir kumar alışkanlığı yatıyordu. Tüm servetini borsada sorumsuzca oynayıp bitirmişti: Emekli maaşı, ev kiraları, hatta çocuklarından ödünç diye aldığı paraların tümü oraya gittiği gibi, apartmanı da üç kez ipotek edip yüz elli bin frank borçlanmıştı. Aile o meşhur kasanın önünde perişan duruyordu: içinde her yerden topladığı incik boncuklar, eski madalyalar, hatta küçük Gustave'dan çaldığı oyuncaklardan başka bir şey yoktu.
O zaman adama ilençler yağdırdılar. Aşağılık, dolandırıcı, moruk, hem kendine bedavadan baktırmış ve hem de çocuklarını hiç düşünmeden o serveti yok etmişti. Duveyrierler onbir yıl ona karşılıksız bakıp, Clotilde'in çeyiz parasını bile istemedikleri için pişmandılar. Teophile ise kendisine evlenirken söz verilen elli bin franka yanıyordu. Auguste de aynı durumdaydı; Berthe, annesinin öğrettiği biçimde böyle dolandırıcı bir aileye gelin gitmekten utandığını söyleyerek hakaretler yağdırıyordu. Valerie, mirastan yoksun edilme korkusuyla, başlangıçta ona ödemiş oldukları birkaç aylık kirayı ona haram ediyordu.
İki hafta boyunca aile bu konuyla çalkalandı. Neyse ki üç yüz bin frank değer biçilen apartman yerinde duruyordu. İpotek ödendikten sonra, her bir çocuğa net elli bin frank kalacaktı ve bu, hiç yoktan iyi sayılırdı. Evin satılmasına karar verdiler. Duveyrier karısı adına satış işlemlerini üstlendi. Önce diğer iki kardeşe sorunu mahkemeye gitmeden çözümlemelerinin daha iyi olacağını kabul ettirdi. Aralarında anlaşırlarsa, çok dürüst bir adam olan Noter Renaudin önünde işlemler bitirilirdi. Sonra, noterin önerdiğini söyleyerek, evi başlangıçta düşük bir fiyattan satışa çıkarmalarını söyledi. Örneğin, yüz kırk bin franka satışa çıkarsa amatörler üşüşür, öneriler kızışır ve çok yüksek bir değere satabilirlerdi. Teophile ve Auguste gülerek kabul ettiler. Satış günü, beş altı öneriden sonra Noter Renaudin birden, yüz kırk dokuz bin franka satışı Duveyrier'nin üzerinde bıraktı. İpoteği ödeyecek kadar bile para etmemişti. Bu darbe onları bitirdi.
O akşam Duveyrierlerin evindeki kavganın ayrıntıları asla öğrenilemedi. Evin kalın duvarları bağrışmaların duyulmasını önlüyordu. Teophile eniştesini dolandırıcılıkla suçladı; notere bir asliye hukuk yargıçlığı söz vererek satın aldığını haykırıyordu. Auguste, çapkınlığı tüm mahallede bilinen noteri mahkemeye vereceğini söylüyordu. Arada yumruklaşmalar olduğu da söyleniyordu. Daire kapısından çıkarlarken Auguste içeriye bağırıyordu:
- Alçak rezil! Senden daha az suçlu olanları bir de utanmadan küreğe mahkûm ediyorsun!
Son çıkan Teophile öksürük nöbetleri arasında haykırıyordu:
- Hırsız! Hırsız! Evet, sen ve karın, ikiniz de hırsızsınız!
Adam çıkarken kapıyı öyle bir çarptı ki alt kattan kapıcı Gourd alarma geçip yukarı baktı. Yalnızca kapısından dinleyen Madam Juzeur'ü görünce mutlu bir yüzle yine odasına döndü. Kapıcı yeni mal sahibini haklı buluyordu.
Birkaç gün sonra Auguste ile kız kardeşi barışınca tüm apartman şaşırdı. Octave'ın Duveyrierlerin evine gidip görüştüğü gözlendi. İki kardeşin çıkardığı gürültüden çekinen yargıç, hiç olmazsa mirasçılardan birinin ağzını kapamak için, girişteki dükkânın beş yıllık kirasını onlara bağışlamıştı. Bunu öğrenen Teophile, karısını da alıp Auguste'le kavga etmeye indi. Kardeşini arkadan vurmaya, bu hırsızlara kendini satmaya utanmıyor muydu? Ama dükkânda Madam Josserand vardı ve onun ağzının payını verdi. Kadın Valerie'ye de kızı Berthe'i örnek alıp kendini satmaktan vazgeçmesini söyleyince Valerie geri çekilmek zorunda kaldı. Kadın dükkândan çıkarken bağırıyordu:
«   01   ...    42   43   44   45   46   47   48   49   50   51   52   53   54   55   56   57   58   59   60   61   62   ...    64   »