yollarında dolaşırdım. Amacım neydi? Alkışlanmak mı? Belki. Pek sevimli bulduğum ve kolayca ele geçer türden olduklarını bildiğim tiyatro kadınlarıyla başbaşa yaşamak mı? Kesinlikle öyle. O zamanlar henüz sahneye çıkan ve güzelliğin ta kendisi olan Gaussin'in ya da sahnede pek çekici görünen Dangeville'in (29) hoşuna gitmek için, bilmem yapamayacağım bir şey var mıydı?
Derler ki, oyuncunun kişiliği olmaz; çünkü türlü türlü kişiliklerin rolünü yapa yapa, doğanın kendisine vermiş olduğu kişiliği yitirir ve nasıl hekim, cerrah ve kasap katı yürekli olursa, o da yapma ve iğreti bir adam olup çıkar. Bence böyle diyenler, nedeni sonuç sanmışlardır. Bana kalırsa oyuncunun hiçbir zaman kendine özgü bir kişiliği olmadığı içindir ki, türlü kişiliklerin rolünü oynayabilir.
İKİNCİ - İnsan cellat olduğu için acımasız olmaz, acımasız olduğu için cellat olur.
BİRİNCİ - Bu adamları ne denli incelersem inceleyeyim, küstahlık denebilecek bir çalım ve bir de aralarında kötülük ve kin doğuran kıskançlıktan başka, kendilerini öteki yurttaşlardan ayırt edecek bir özelliklerini görmüş değilim. Bütün toplumlar arasında, bunlarınki gibi kamunun ve halkın çıkarlarını birtakım anlamsız savlar ve tutkular uğrunda her zaman ve açıkça feda edeni yoktur desem, abartmış olmam. Bunlardaki kıskançlık, yazarlar arasında bile yoktur. Bakın ne denli ileri gittim; ama doğrudur. Bir yazar, bir başka yazarın bir oyununun başarı kazanmasını belki hoş görür; ama bir kadın oyuncu, bir başka kadın oyuncunun, her hangi saygın ya da zengin bir hovardanın dikkatini çekecek denli alkışlanmasını asla çekemez. Siz onları sahnede büyük görürsünüz; çünkü onlarda soylu bir ruh olduğu kuruntusuna kapılmışsınızdır; bense onları toplumda aşağı görürüm; çünkü kendilerinde böyle bir ruhtan iz bile yoktur. Ağızlarında Camille'in ve yaşlı Horace'ın sözleri ve edası vardır; ama ahlak bakımından hep birer Forsine ve Sganarelle'dirler. Acaba bir insanın özü konusunda bir yargıya varabilmek için, olağanüstü olarak söylediği o iğreti sözlere mi, yoksa yaptığı işlerin niteliğine ve yaşamının gidişine mi bakmalıyım?
İKİNCİ - Ama bir zamanlar Molièreler Quinaultlar, Montmeniller, bugün de Brizardlar (30), Caillotlar (31), büyük küçük herkesin dost toplantısında saygı gören, gizlerinizi ve kesenizi çekinmeden güvenebileceğiniz insanlardır. Öyle ki, saraylı filan soylu ya da kilisemizin falan saygın rahibinden çok, bunların yanında karınızın namusunu ve kızınızın saflığını güvende sayarsınız.
BİRİNCİ - Bu övgü abartılı değildir. Beni asıl üzen şey, gerek bir zamanlar, gerek günümüzde böyle bir övgüye uygun pek az oyuncunun adının geçmesidir. Benim canımı sıkan şey, başka birçok artamın değerli ve verimli kaynağı olan bir artama sahip olanlar arasında, kibar adam denebilecek bir oyuncu ve namuslu kadın denebilecek bir kadın oyuncunun yok denecek denli az olmasıdır.
Bundan şu sonuçları çıkarabiliriz ki, duyarlılığın bunlarda özel bir ayrıcalık olması yanlıştır. Sahnede olduğu gibi, yaşamda da kendilerine egemen olduğu söylenen duyarlılık, bundan nasipleri olmuşsa, ne kişiliklerinin temelini, ne de başarılarının nedenini oluşturur. Duyarlılığın, kendilerine toplumun şu ya da bu sınıfından ne daha az, ne de daha çok ilgisi vardır. Büyük oyunculara pek raslanmamasının nedeni, ana-babaların çocuklarını oyuncu yapmamaları; gençlikte başlayan bir eğitimle bu mesleğe hazırlanılmaması; bir tiyatro topluluğunun, öğrenme, eğlenme ve huylarını düzeltme için toplanmış olan insanlara söz söyleme işine önem veren ve bu işi onurlu bir iş sayarak gerektiği gibi ödüllendiren bir ülkede olması gerektiği gibi; bütün yüksek sınıf ailelerinden olup da memurlukta, sarayda ve kilise gibi başka bütün kuruluşlarda olduğunca; istekle, gönülleri dileye dileye ve doğallıkla vasilerinin izin vermesiyle sahneye çıkmış kimselerden oluşan bir kuruluş olmamasıdır.
İKİNCİ - Bence zamanımızdaki oyuncuların bu bayağılığı, daha eski oyuncuların kendilerine bıraktığı kötü bir mirastır.
BİRİNCİ - Ben de öyle sanıyorum.
«   01   ...    12   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32   ...    34   »