Bu kitabın hazırlanmasında M.E.B. Alman Klasikleri dizisinde yayınlanan birinci baskısı temel alınmış ve çeviri dili günümüz Türkçesine uyarlanmıştır.
Çeviren: Basir Feyzioğlu - Şahap Sıtkı İlter
Yayına hazırlayan: Egemen Berköz
Dizgi: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.
Baskı: Çağdaş Matbaacılık Yayıncılık Ltd. Şti.
Haziran 2000

Avusturyalı büyük sahne şairi Franz Grillparzer 15 Ocak 1791'de Viyana'da doğmuş, 21 Ocak 1872'de aynı kentte ölmüştür. Uyanık görüşlü bir avukatla, müzik dostu fakat ruhça hasta bir ananın oğludur. 1811'de hukuk öğrenimini bitirdi, 1832'den 1856'ya kadar saray özel kaleminde evrak müdürlüğü yaptı. Bu tekdüze memurluk yaşamını, İtalya'ya, Almanya'ya, Paris'e, Londra'ya, Türkiye'ye (1843), Yunanistan'a yaptığı gezilerle çeşnilendirmeye çalışmıştır.
Uzun bekleme ve duraksama yıllarından sonra yapıtları büyük ilgi gördü, kendisine birçok sanlar verildi (1859'da Leipzig Üniversitesi'nin onursal doktorluğu, 1861'de seçkinler meclisi üyeliği, 1864'te Viyana'nın onursal kentliliği). Ayrıca 80'inci yıldönümü Avusturya'da ve bütün Almanya'da benzersiz bir biçimde kutlanmıştır. Viyana Bilim Akademisi 1875'ten beri her üç yılda bir en güzel sahne yapıtını yazana Grillparzer Ödülü vermektedir.
İnce, canlı, sevimli bir anlatımla kaleme aldığı fakat tragedya ciddiliğinden uzak “Yalancının Vay Haline” (1840) güldürüsü ilk oynanışında halk ve eleştirmenlerce o kadar kaba karşılanmıştı ki buna çok üzülen şair sahne ve yazın yaşamına büsbütün küsmüş, bu tarihten sonra yazdığı yapıtları yazı masasına kilitlemişti. Bu arada üç büyük yapıtı 1873'te mirasçıları tarafından yayınlanmıştır.
Grillparzer “Goethe ile Schiller'den sonra -aralarında az çok bir mesafe de olsa- gelen en iyi yazar” olduğunu kendisi söyler. Belki haklıdır da. Coşumculardan etkilenmesine ve gerçekçiliğe geçişte büyük payı bulunmasına karşın bu Avusturyalı klasik asıl Alman klasikleri arasında üçüncü gelir.
Yazın tarihinde kısa dönemler çok kolay gözden yiter. Üç büyük Yunan tiyatro yazarının (Aisklos, Sophokles, Euripides) birincisiyle sonuncusunun doğum yılları arasında kırk beş yıllık -aşağı yukarı yarım yüzyıllık- bir zaman dilimi olduğu halde, bu üç yazar nasıl gözümüzde Yunan tragedyasının üç yıldızıysa; birincisiyle sonuncusu arasında bir insan ömrü olduğu halde nasıl Corneille, Moliére ve Racine hep birlikte sayılırsa; Almanlar için de Goethe, Schiller ve Grillparzer, bu yüzyılda olmasa bile önümüzdeki yüzyılda birleşeceklerdir. Hatta Goethe ile Grillparzer arasındaki zaman Aiskhlos ile Euripides arasındaki kadar bile uzun değildir. Schiller'le arasındaki zaman da Corneille ile Racine arasındakinden daha kısadır. Ama bu üç büyük Alman şairi ayrıca sanat anlayışları bakımından da birleşmişlerdir. Schiller nasıl Almanya'nın Aiskhylos ve Corneille'i ise; Goethe, nasıl Sophokles ve Moliére'le bazı bakımlardan akrabaysa; Grillparzer de Almanya'nın Euripides'idir. Grillparzer'in özellikle Fransız dram yazarı Racine'le kıyaslanması çok yerinde olur. Hatta Alman'ınki dramatik özelliği olması bakımından Fransız'ı geçer. Bizim anladığımız anlamda olmayan bir mirasçı, ölünün malını mülkünü çoğaltan bir varis; Shakespeare'in, Yunan ve Fransız klasik dramlarının etkilerine İspanyollarınkini ekleyen, Goethe'nin yaşam aşkına, Schiller'in cüretli idealizmine özveri ve boyun eğişin büyüklüğünü katan, dile getiren bir bütünleyicidir. İşte böylece Franz Grillparzer, güçlü olmasa bile büyük güzellikten zevk alan ama kendisi mutlu olmayan bir insandır. Başka hiçbir ulusun erişemeyeceği kadar zengin olan klasik Alman dramının klasik gelişiminin yanı başında başka bir gelişmeye daha tanık oluruz: Grillparzer'den önce Kleist ve hemen sonra Hebbel gelir. Grillparzer'i Hebbel'le birlikte sayarlar. Ama bu doğru değildir. Avusturyalı yazar ne Kleist'ı ne de Hebbel'i anlar. Bunun nedeni, bunların yüzde yüz Almanyalı olmaları değil, sanat anlayışı bakımından birleşememiş olmalarıdır. Grillparzer bu bakımdan on sekizinci yüzyılın adamıdır. Romantik konuları ele almasına karşın akılcı bir hümanisttir.
«   01   02   03   04   05   06   07   08   09   10   11   ...    20   »