B. 877. Hâviye, cehennem demektir. Kur'an'ın. 101 inci suresi olan Karia suresinin 8 -11 inci âyetlerinde “ Fakat kimin terazisinde iyilikleri hafif gelirse yeri Hâviyedir. Hâviyenin ne olduğunu sana kim anlattı? O. çok pek çok yakıcı bir ateştir” denmektedir.
B. 879. Erkân: direkler, esaslar. Eskiler maddeyi dört unsur denen toprak, hava, su ve ateşten meydana gelmiş sayarlardı. Her şeyin aslı olan bu dört şeye “ Erkân'ı erbaa — dört rükün” de derler.
B. 882. Kuran'ın 35 inci suresi olan Fâtır suresinin 10 uncu ayetinde “ Temiz sözler, Tanrı'ya çıkar, iyi işleri o temiz sözler. Tanrı'ya yüceltir” denmektedir. Buradaki temiz sözden murat. Tanrı'nın birliğini ve H. Muhammed'in Peygamberliğini ikrar etmektir ki bu, yani iman olmadıkça iyi işler kabul edilmez.
B. 882 — 886. Bu beyitler Arapçadır. 887 nci beyitten itibaren yine Farsça başlar.
B. 899. Kelîle ve 'Dimne: Aşağı yukarı milâttan yirmi asır önce Vişno şamara adlı bir Hintli tarafından hayvanlara ait hikâyeler yazılmış ve beş kısım üzerine tasnif edilmiştir. Bu kitap sonradan Pehlevi diline, Abbasoğullarından Al Mansur zamanında ibn-i Mukaffa tarafından Arapçaya çevrilmiş, sonra Farsçaya tercüme edilen bu kitap, XVII nci asır büyüklerinden Vasi Alisi diye şöhret kazanmış olan Kınalızade Ali Efendi taralından “ Hümayunamen” adiyle Türkçeye nakledilmiştir. İşte “ Kelile ve Dimne” diye anılan kitap, bu Hintlinin yazdığı eserin Farsçaya tercümesidir. Biz. bu kitabın müellifine Bîdpâ yahut Pîlpa deriz. Şark edebiyatındaki “ Hamse — Beş hikâye” de bu kitabın tesiriyle meydana gelmiştir.
B. 907. Bu beyitteki sözler hadîstir. (Feyz-al Kadîr, VI 345).
B. 913. Bu da hadîstir (Aynı kitap II 7).
B. 914. Bu söz, hadîs olarak nakledilegelmiştir.
B. 919-920. Kur'an'ın 28 inci suresi olan Kasas suresinin 6-13 üncü âyetlerinde Firavun'un, İsrailoğullarmdan korktuğundan yeni doğan çocuklarını öldürttüğü, Musa'nın anasının da, oğlunu öldürmelerinden ürküp Musa'yı Tanrı emriyle bir sepete koyarak Nil nehrine attığı, Firavun'un karısının bu çocuğu bulup saraya götürdüğü, Musa'nın hiçbir kadının memesini almayıp nihayet anasının sütnine olarak saraya müracaat ettiği, hulâsa bu suretle Firavun saltanatını yıkan Musa'nın Firavun'un sarayında yetişip büyüdüğü anlatılmaktadır.
B. 926. Âdem'le Havva, Şeytan'a uyup yememeleri emredilen ağacın meyvasından yemişler, bunun üzerine Tanrı “ ihbitû — ininiz” emriyle onları cennetten çıkarmıştır. Bu hikâye Tevrat'ta ve Kur'an'da anılır (sure: 2 — Bakara, âyet: 36).
B. 927. (Feyz-al Kadîr III 505).
B. 952. Sure: 14 — İbrahim, âyet: 46.
B. 956 - 970. Bu hikâyenin, Kazı-i Bayzavî tefsirinde Kur'an'ın 31 inci suresi olan Lokman suresinin son âyetinin tefsirinde yazılı bulunduğunu Ankaravi söylüyor (İstanbul. Matbaa-i Amire, c. I, s. 220). Ferideddîn-i Attâr'ın İlâhi-Nâme'sinde de “ Hikâyet-i Azrail ve Süleyman Aleyhisselâm ve an merd” başlığı altında vardır (Prof. Ritter tab'ı 1940 Maarif Matbaası, S. 101 -102).
B. 984. Peygamber'in “ İyi adamın iyi malı ne güzeldir” dediği rivayet edilir.

«   01   ...    50   51   52   53   54   55   56   57   58   59   60   61   62   63   64   65   66   67   68   69   70   ...    171   »