konusunda Pavel'in anlattıklarını dinliyordu; oğluna onlar öğretmişlerdi bu pek tehlikeli konuşma ve düşünme biçimini.
«Nerdeyse gün doğacak, gidip yatsan olmaz mı?»
Ve anasına doğru eğilerek:
«Ne dediğimi anladın mı?» diye sordu.
Kadın içini çekti:
«Evet!»
Gözlerinden yine yaşlar boşaldı. Hıçkırdı. «Mahvedeceksin kendini!» diye ekledi. Pavel kalkıp birkaç adım attı odanın içinde.
«İşte, ne yaptığımı, nereye, gittiğimi biliyorsun şimdi. Her şeyi anlattım sana… Yalvarırım, anne, eğer beni seviyorsan tutma beni!..
Anası:
«Canım yavrum!» diye haykırdı. «Bana hiç bir şey söylemeseydin daha iyi olurdu belki!»
Pavel anasının elini tutup kuvvetle sıktı. Kadıncağız, bu sıcacık «anne» sözüne ve bambaşka el sıkışına şaşıp kalmıştı. Sık sık soluyarak:
«Canını sıkacak hiç bir şey yapmam,» dedi. «Yalnız, dikkatli ol, çok dikkatli ol!»
Oğlunun neden sakınması gerektiğini kendisi de bilmiyordu. Hüzünlü hüzünlü ekledi.
«Gittikçe zayıflıyorsun…»
Sağlam, düzgün vücudunu okşayıcı bakışlarla süzdü, alçak sesle çabuk çabuk:
«Tanrı seni korusun!» dedi. «Nasıl istersen öyle yap, sana engel olmam. Senden bir tek şey istiyorum: başkalarıyla konuşurken ihtiyatlı ol! İnsanlardan sakınmak gerek. İnsanlar birbirlerinden nefret ediyorlar! Açgözlüler, çekemezler. Kötülük etmekten mutluluk duyarlar. Sen onlara gerçek yüzlerini göstermeye, onları yargılamaya başlarsan sana kin bağlarlar, mahvederler seni!»
Pavel kapının yanında ayakta duruyor, bu acı sözleri dinliyordu. Gülümsedi:
«İnsanlar kötüdürler, evet. Ama ben dünyada doğru bir şey olduğunu öğrendim öğreneli, onlar daha iyi görünüyorlar!..»
Yeniden gülümsedi.
«Nasıl olduğunu ben de anlamıyorum! Çocukken herkesten korkardım… Büyüyünce, kimilerinden alçaklıkları için nefret ettim, kimilerinden de… ne için olduğunu bilmiyorum, öyle nefret ettim işte! Şimdi ise hepsi değişti gözümde. Galiba acıyorum onlara… bilmiyorum nasıl oldu, ama hepsinin de rezilliklerinden sorumlu olmadıklarını anlayınca yüreğim yumuşadı…»
İçinden gelen bir sesi dinler gibi bir an sustu, sonra düşünceli düşünceli sürdürdü.
«İşte insan böyle erişir gerçeğe!»
«   01   02   03   04   05   06   07   08   09   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   ...    262   »